Οι αιτίες της υπογονιμότητας είναι πολλές. Αυτό δεν σημαίνει αυτόματα ότι η λύση βρίσκεται πάντα ανάμεσα σε μεθόδους της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Λύσεις μπορούν να δοθούν μέσω της ενδοσκοπικής χειρουργικής, συγκεκριμένα, της λαπαροσκόπησης και της υστεροσκόπησης. Μάλιστα μετά τις επεμβάσεις αυτές, η γονιμότητα σε πολλές περιπτώσεις επανέρχεται άμεσα, με την σύλληψη να γίνεται αυτόματα.
Ποιοι παράγοντες υπογονιμότητας μπορούν να αρθούν μέσω της ενδοσκοπικής χειρουργικής;
1. Ενδομήτριοι πολύποδες & υποβλεννογόνια ινομυώματα (ινομυώματα που βρίσκονται στην ενδομήτρια κοιλότητα). Και στις 2 περιπτώσεις τα μορφώματα αναγνωρίζονται εύκολα κατά τον γυναικολογικό έλεγχο και συγκεκριμένα με το κολπικό γυναικολογικό υπερηχογράφημα. Τα μορφώματα αυτά είναι καλοήθη, αλλά καταλαμβάνουν ζωτικό χώρο της ενδομήτριας κοιλότητας καθιστώντας την περιοχή ακατάλληλη για την εμφύτευση ενός εμβρύου. Τα παραπάνω αφαιρούνται μέσω της υστεροσκόπησης είτε με μικροψαλίδι, είτε με loop διαθερμίας ιδιαιτέρως τα ινομυώματα αλλά και οι μεγάλοι πολύποδες.
2. Διαφράγματα μήτρας: Ουλώδεις ή σαρκώδεις σχηματισμοί που χωρίζουν την ενδομήτρια κοιλότητα ολικώς ή μερικώς σε 2 χώρους. Τα παραπάνω ανευρίσκονται κατά την διενέργεια υστεροσαλπιγγογραφίας, είτε κολπικού υπερηχογραφήματος με χρήση τρισδιάστατης εικόνας.
3. Συγγενείς ανωμαλίες της μήτρας: Η διόρθωση των δεν είναι πάντοτε εφικτή στην ολότητα τους αλλά δεν είναι και απαραίτητη, αλλά η εντόπιση και διάγνωση των όμως μπορεί να αποδειχθεί άκρως σημαντική για την επιτυχή κατάληξη μιας εγκυμοσύνης.
4. Ύπαρξη ενδομήτριων συμφύσεων: Η λύση των συμφύσεων που μπορεί να προήλθαν ιατρογενώς (μετά από μια εργώδη επέμβαση) είτε κατόπιν φλεγμονής, αποκαθιστά σε μεγάλο βαθμό την ακεραιότητα της ενδομήτριας κοιλότητας.
1. Κυστικά μορφώματα: Αφαιρούνται μορφώματα από τις ωοθήκες όπως ενδομητριωσικές, ορρώδεις, δερμοειδείς κύστεις. Όλοι είναι καλοήθεις τύποι και γι’ αυτό δεν θα πρέπει να αφαιρούνται όλα τα κυστικά μορφώματα συλλήβδην. Θα πρέπει να καταλαμβάνουν ζωτικό χώρο της ωοθήκης και συγκεκριμένα να είναι τουλάχιστον πάνω από 4εκ. Θα πρέπει να τονισθεί εδώ ότι λόγω της τάσης που έχει η ενδομητρίωση να υποτροπιάζει (recurrency), η απόφαση για την χειρουργική εξαίρεση ενός ενδομητριώματος θα πρέπει να ληφθεί με νηφαλιότητα και με γνώμονα την δυνατότητα που θέλουμε να έχουν οι ωοθήκες στο μέλλον να εξακολουθούν να παράγουν ωοθυλάκια (fertility preservation).
2. Ιδιαίτερα για την ενδομητρίωση θα πρέπει να τονισθεί ότι η παρουσία της δεν προκύπτει με την μορφή μόνο κυστικών μορφωμάτων (σοκολατοειδείς κύστεις) αλλά και με την ύπαρξη καφεοειδών ή blue – black spots διάσπαρτων στην κοιλία της γυναίκας (περιτοναϊκή κοιλότητα) μη αναγνωρίσιμων με άλλους τρόπους πλην της λαπαροσκόπησης.
3. Υδροσάλπιγγες – πυοσάλπιγγες: Αναγνωρίζονται μέσω της υστεροσαλπιγγογραφίας ή υπερηχογραφικής σαλπιγγογραφίας με χρήση αφρού. Λόγω της εμβρυοτοξικότητας του υγρού των σαλπίγγων αυτών θεωρείται σημαντικό (strong recommendation) να αφαιρούνται. Θα πρέπει να διευκρινιστεί στις περιπτώσεις που αναφέραμε (παθολογία σαλπίγγων ή ενδομητρίωση 3-4 βαθμού) ότι η συνήθης επιλογή που συστήνεται κατόπιν προς επίτευξη κύησης είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση, αλλά η διαφορά είναι ότι πια οι προϋποθέσεις επιτυχίας θα είναι πολύ μεγαλύτερες.
4. Λύση ενδοπεριτοναϊκών συμφύσεων: Συνήθως συνοδεύουν την ενδομητρίωση και τις παθολογικές σάλπιγγες λόγω της άσηπτης φλεγμονής που δημιουργείται στην περιοχή. Η λύση των συμφύσεων λαπαροσκοπικά δεν αποτρέπει την επαναδημιουργία τους. Όμως μας δίνει την δυνατότητα να εκμεταλλευθούμε ένα συγκεκριμένο χρονικό παράθυρο όπου οι συνθήκες στην εν λόγω περιοχή θα είναι ικανοποιητικές (favorable) ώστε να επιτευχθεί εγκυμοσύνη είτε αυτόματα (αναλόγως το πρόβλημα) είτε μέσω προσπάθειας εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι ο ρόλος της ενδοσκοπικής χειρουργικής στην αντιμετώπιση της υπογονιμότητας είναι πολυσχιδής και πράγματι μπορεί να αλλάξει άμεσα τα δεδομένα επίτευξης εγκυμοσύνης σε μια γυναίκα, είτε αυτό επέλθει αυτόματα, είτε δημιουργώντας πρόσφορες συνθήκες ώστε να επιτευχθεί ο στόχος μέσω της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
